Genynnau a system imiwnedd yn cael eu heffeithio gan newidiadau tymhorol

2014

Mae astudiaeth yn y DU wedi dangos bod newidiadau yng ngweithgaredd y system enetig ac imiwnedd yn dibynnu ar y tymor. Gallai hyn esbonio pam mae symptomau clefydau fel arthritis gwynegol yn amrywio yn dibynnu ar yr adeg o'r flwyddyn.

Dywed cyd-awdur yr astudiaeth, Chris Wallace, ystadegydd genetig ym Mhrifysgol Caergrawnt:

“Mae ein canlyniadau yn dangos, yn yr amgylchedd modern, bod y cynnydd yn statws pro-llidiol y system imiwnedd yn y gaeaf yn helpu i egluro uchafbwynt yr achosion o glefydau a achosir gan lid, trwy wneud pobl yn fwy agored i effeithiau llid.”

Yn yr astudiaeth, edrychwyd ar waed mwy na 16,000 o bobl o hemisffer y gogledd a'r de. Roedd y canlyniadau, a gyhoeddwyd yn y cyfnodolyn meddygol “Nature Communications”, yn nodi bod gweithgaredd bron i chwarter y genynnau a brofwyd (5,136 o 22,822 a brofwyd) yn amrywio yn ôl yr adeg o’r flwyddyn. Dangoswyd bod rhai yn fwy egnïol yn y gaeaf ac eraill yn fwy egnïol yn yr haf.

Newidiwyd celloedd imiwnedd a meinwe braster a chyfansoddiad y gwaed hefyd.

Yn ystod y gaeaf, roedd gan systemau imiwnedd pobl broffiliau llidiol a lefelau uwch o broteinau sy'n gysylltiedig â chlefydau cardiofasgwlaidd ac awtoimiwn o gymharu â'r haf. Canfuwyd bod un genyn atal llid, ARNTL, yn fwy actif yn yr haf ac yn llai gweithgar yn y gaeaf. Mae astudiaethau blaenorol ar lygod wedi dangos bod y genyn hwn yn atal llid ac felly gallai hyn helpu i egluro pam mae lefelau llid pobl yn tueddu i fod yn uwch yn y gaeaf.

Efallai bod gan yr amrywiad tymhorol hwn wreiddiau esblygiadol, meddai Wallace.

Yn esblygiadol, mae bodau dynol wedi'u paratoi i hyrwyddo amgylchedd pro-llidiol yn ein cyrff mewn tymhorau pan fydd asiantau clefydau heintus yn cylchredeg. Mae'r amgylchedd hwn yn helpu pobl i frwydro yn erbyn heintiau.

Mae’n gwneud synnwyr bod ein systemau imiwnedd yn addasu i ymdopi ag amrywiadau mewn heintiau gan y credir mai’r rhain yw prif achos marwolaethau am y rhan fwyaf o’n hanes esblygiadol.